تفاوت کانکتورهای LC و SC چیست؟

عاطفه عظیمی

مهر 15, 1404

در دنیای ارتباطات مدرن، کابل های فیبر نوری و پچ کورد های فیبر نوری به‌عنوان اصلی‌ترین فناوری‌ها برای انتقال داده‌های پرسرعت و پایدار شناخته می‌شود. این فناوری با استفاده از نور به‌جای سیگنال‌های الکتریکی، امکان انتقال حجم عظیمی از اطلاعات را با کمترین میزان تداخل و افت کیفیت فراهم می‌سازد. به همین دلیل، فیبر نوری به بخش جدایی‌ناپذیر شبکه‌های مخابراتی، دیتاسنترها و زیرساخت‌های اینترنتی تبدیل شده است.

یکی از اجزای مهم در عملکرد سیستم‌های فیبر نوری، کانکتورها هستند. کانکتور فیبر نوری در واقع نقش واسطه‌ای دارد که ارتباط بین کابل‌ها و تجهیزات شبکه را به‌طور دقیق و پایدار برقرار می‌کند. انتخاب نوع کانکتور مناسب، تأثیر مستقیمی بر کیفیت انتقال داده و عملکرد کلی شبکه دارد. در میان انواع مختلف کانکتورها، دو نوع SC و LC بیشترین کاربرد را دارند.

کانکتور SC (Subscriber Connector یا Standard Connector) به دلیل طراحی ساده و قابلیت قفل شدن با مکانیزم push-pull، سال‌ها به‌عنوان گزینه‌ای مطمئن در شبکه‌های مخابراتی و تجهیزات مخابراتی استفاده شده است. این کانکتور به خاطر دوام و سهولت در استفاده، در بسیاری از کاربردهای سنتی فیبر نوری استاندارد محسوب می‌شود.

در مقابل، کانکتور LC (Lucent Connector یا Little Connector) با طراحی کوچک‌تر و ظریف‌تر خود، به‌ویژه در محیط‌هایی که تراکم بالای پورت‌ها اهمیت دارد، جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده است. این کانکتور به دلیل ابعاد کوچک و کارایی بالا، امروزه به‌طور گسترده در مراکز داده و تجهیزات مدرن شبکه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

شناخت تفاوت کانکتورهای LC و SC، برای مهندسان شبکه و طراحان زیرساخت‌های مخابراتی اهمیت بالایی دارد. در این مقاله به بررسی دقیق تفاوت‌های کانکتورهای SC و LC می‌پردازیم تا مشخص شود کدام یک در شرایط مختلف کارایی بهتری دارند و چگونه انتخاب درست می‌تواند بر بهره‌وری و کیفیت شبکه تأثیرگذار باشد.

انواع پورت های فیبر نوری:

در شبکه‌های فیبر نوری، انواع مختلفی از پورت‌ها برای اتصال کابل‌های فیبر به تجهیزات مورد استفاده قرار می‌گیرند. هر یک از این پورت‌ها ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند و انتخاب درست آن‌ها نقش مهمی در عملکرد و پایداری شبکه ایفا می‌کند. در ادامه به معرفی برخی از پرکاربردترین پورت‌های فیبر نوری پرداخته می‌شود.

-پورت SC (Subscriber Connector): پورت SC یکی از اولین استانداردهای رایج در فیبر نوری است. این پورت می‌تواند به‌صورت سینگل مد (Simplex) یا دوگانه مد (Duplex) به کار رود و به‌دلیل قابلیت اتصال و جداشدن سریع، استفاده آسانی دارد. کاربرد اصلی آن در شبکه‌های LAN، مراکز داده و حتی برخی شبکه‌های مخابراتی قدیمی‌تر دیده می‌شود.

بیشتر بخوانید: انواع کابل فیبرنوری و کاربرد آن

-پورت LC (Lucent Connector): پورت LC یکی از کوچک‌ترین و محبوب‌ترین انواع پورت فیبر نوری است. این پورت نیز در دو حالت Simplex و Duplex در دسترس بوده و به دلیل ابعاد کوچک، گزینه‌ای ایده‌آل برای محیط‌هایی با محدودیت فضا به‌شمار می‌آید. به همین دلیل، LC امروزه در دیتاسنترها و تجهیزات مدرن شبکه به‌شدت مورد استفاده قرار می‌گیرد.

-پورت ST (Straight Tip): پورت ST از نسل‌های قدیمی‌تر پورت فیبر نوری محسوب می‌شود. این پورت معمولاً برای کابل‌های مالتی‌مد (Multimode) به کار می‌رود و اتصال آن به‌صورت چرخشی (Bayonet) انجام می‌شود. اگرچه در گذشته کاربرد گسترده‌ای داشت، اما با ظهور کانکتورهای جدیدتر مثل SC و LC، استفاده از آن در شبکه‌های بزرگ به مرور کاهش یافته است.

-پورت MTP/MPO (Multi-Fiber Push-On/Pull-Off): این نوع پورت برای کابل‌های چندفیبری با تعداد بالای فیبر طراحی شده است. کانکتور MTP/MPO می‌تواند ده‌ها فیبر را در قالب یک کانکتور واحد مدیریت کند و به همین دلیل در شبکه‌های پرظرفیت مانند دیتاسنترها و مراکز پردازشی بزرگ به‌کار گرفته می‌شود. قابلیت صرفه‌جویی در فضا و افزایش سرعت نصب از مزیت‌های مهم این نوع پورت است.

-پورت FC (Ferrule Connector): پورت FC با طراحی فلزی و مکانیزم قفل پیچشی، از مقاوم‌ترین انواع پورت فیبر نوری محسوب می‌شود. این پورت بیشتر برای ارتباطات صنعتی، مخابراتی و همچنین کاربردهای علمی و آزمایشگاهی استفاده می‌شود؛ جایی که پایداری اتصال و مقاومت مکانیکی اهمیت ویژه‌ای دارد.

-پورت E2000: این پورت کمتر شناخته‌شده، عمدتاً در شبکه‌های مخابراتی پیشرفته مورد استفاده قرار می‌گیرد. E2000 دارای درپوش فنری خودکار است که از ورود گردوغبار به داخل کانکتور جلوگیری می‌کند و همین ویژگی، آن را به گزینه‌ای قابل اعتماد در محیط‌های حساس تبدیل کرده است. دوام و کیفیت بالای این پورت، آن را برای کاربردهای خاص بسیار مناسب می‌سازد.

-پورت SMA: یکی از نخستین طراحی‌های پورت فیبر نوری است که بیشتر در تجهیزات آزمایشگاهی یا کاربردهای خاص استفاده می‌شود. با اینکه امروزه در شبکه‌های تجاری و دیتاسنترها کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما همچنان در صنایع اپتیک و محیط‌های تحقیقاتی جایگاه خود را حفظ کرده است.

در مجموع، انتخاب نوع پورت فیبر نوری کاملاً وابسته به شرایط شبکه، نوع کابل (سینگل‌مد یا مالتی‌مد)، تراکم تجهیزات و نیازهای عملیاتی است. برای مثال، در دیتاسنترها معمولاً از LC و MPO/MTP استفاده می‌شود، در حالی‌که در محیط‌های صنعتی یا علمی پورت‌های FC یا SMA ترجیح داده می‌شوند. آشنایی با ویژگی‌ها و تفاوت‌های این پورت‌ها به مهندسان شبکه کمک می‌کند تا بر اساس نیاز، بهترین و پایدارترین گزینه را انتخاب کنند.

بیشتر بخوانید :کابل فیبر نوری و هرآنچه در رابطه با آن باید بدانید به همراه ویدئو و پادکست

کانکتور SC چیست؟

کانکتور SC (که گاهی آن را «Subscriber Connector»، «Standard Connector» یا «Square Connector» می‌نامند) یک نوع رایج کانکتور فیبر نوری است که برای ایجاد اتصال ایمن و ساده بین کابل فیبر و تجهیزات شبکه طراحی شده‌است. ظاهر آن مربعی و بدنهٔ پلاستیکی داشته و مکانیزم قفل push-pull دارد؛ یعنی برای وصل و جدا کردن کافی است کانکتور را فشار داده یا بکشید که این ویژگی باعث سهولت نصب و تعریف گستردهٔ آن در شبکه‌های LAN، دیتاسنترهای قدیمی، و ارتباطات مخابراتی شد. SC هم در نسخه Simplex (یک فیبر) و هم در نسخه Duplex موجود است و با انواع کابل‌های Single-mode و Multi-mode کار می‌کند.

از نظر ساختار داخلی، SC از یک فرول سرامیکی با قطر معمولاً حدود 2.5 میلی‌متر برای تراز کردن هستهٔ فیبر استفاده می‌کند؛ این فرول نقش کلیدی در هم‌محور کردن دقیق هسته‌های دو فیبر هنگام اتصال دارد. بدنه پلاستیکی یا گاهی فلزی کانکتور نقش مکانیکی و حفاظتی دارد؛ در نسخهٔ دوگانه، دو فرول کنار هم قرار می‌گیرند و با یک قفل پلاستیکی ثابت می‌شوند. به‌دلیل طراحی ساده و محکم، SC دوام مکانیکی خوبی دارد و نگهداری آن نسبتاً ساده است.

عملکرد نوری کانکتور SC تا حد زیادی به نوع پولیش سطح فرول وابسته است؛ پولیش‌های متداول عبارت‌اند از PC (Physical Contact)، UPC (Ultra PC) و APC (Angled PC). در پولیش UPC سطح تماس تقریباً صاف و بازتاب نور کاهش‌یافته است (در عمل بازتاب در حدود ده‌ها دسی‌بل منفی)، در حالی که در APC سطح با زاویهٔ مشخصی (معمولاً حدود 8 درجه) پولیش می‌شود که بازتاب را بسیار بیشتر کاهش می‌دهد و برای لینک‌هایی که حساسیت بازتاب (return loss) اهمیت دارد مثل برخی سیستم‌های آنالوگ یا پیوندهای طولانی مناسب‌تر است. از نظر رنگ‌بندی، معمولاً کانکتورهای UPC آبی و APC سبز رنگ هستند که به تشخیص سریع کمک می‌کند.

در نحوه کارکرد این کانکتور پارامترهای کلیدی برای SC شامل افت اتصال (insertion loss) و بازتاب (return loss) هستند. برای SCهای با کیفیت و شرایط نصب صحیح، افت اتصال معمولاً کم و در حدود 0/1 تا 0/3 دسی‌بل قرار دارد (مقادیر بالاتر نشان‌دهندهٔ مشکل در کانکتور یا آلودگی است).

بازتاب برای UPC و APC تفاوت دارد UPC بازتاب پایین و APC بازتاب بسیار پایین‌تر دارد که انتخاب نوع پولیش بسته به کاربرد (دیجیتال vs آنالوگ، حساسیت سیستم) صورت می‌گیرد. همچنین، SCها معمولاً برای صدها بار متصل یا جدا شدن طراحی شده‌اند که نشان‌دهندهٔ دوام مناسبی در محیط‌های عملیاتی است.

از نظر کاربردی، SC به‌خاطر سادگی، هزینه مناسب و استحکام، در پچ پنل‌های، پریزهای دیواری، تجهیزات مخابراتی و شبکه‌های قدیمی بسیار رایج بوده‌است. با این حال در محیط‌هایی که چگالی پورت اهمیت بالاتری دارد مثلاً دیتاسنترهای مدرن کانکتورهای کوچک‌تری مانند LC بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ بنابراین SC در بسیاری از نصب‌های جدید جای خود را به کانکتورهای جمع‌وجورتری می‌دهد اما به‌خاطر سازگاری و پایداری هنوز در شبکه‌های موجود و کاربردهای صنعتی حضور قوی دارد.

نکات عملی دربارهٔ نگهداری و انتخاب SC شامل تمیز نگه داشتن فرول و استفاده از درپوش محافظ (dust cap)، جلوگیری از خمیدگی بیش از حد کابل و اندازه‌گیری افت اتصال با پاور‌متر یا OTDR پس از نصب است. هنگام انتخاب بین SC-UPC و SC-APC، نیاز به بازتاب پایین یا حساسیت به بازتاب را بسنجید؛ برای کاربردهای عمومی دیجیتال SC-UPC خوب است، اما برای لینک‌های حساس یا آنالوگ SC-APC ارجح است. در کل، SC یک گزینهٔ ساده، پایدار و اقتصادی برای بسیاری از سناریوهای فیبر نوری به‌شمار می‌رود و مهم این است که نوع پولیش، وضعیت فیزیکی و تطابق با تجهیزات را در زمان انتخاب و نصب لحاظ کنید.

بیشتر بخوانید : مزایای استفاده از کابل فیبر نوری

کانکتور LC چیست؟

کانکتور LC (مخفف Lucent Connector یا گاهی Little Connector) یکی از رایج‌ترین و پرکاربردترین کانکتورهای فیبر نوری در شبکه‌های مدرن است. این کانکتور توسط شرکت Lucent Technologies معرفی شد و به دلیل اندازهٔ کوچک و طراحی کارآمد، خیلی سریع در شبکه‌های مخابراتی و دیتاسنترها جایگاه ویژه‌ای پیدا کرد. LC در دو نوع Simplex (یک فیبر) و Duplex (دو فیبر کنار هم) تولید می‌شود و به‌ویژه در کاربردهایی که تراکم پورت بالا اهمیت دارد، انتخاب اول مهندسان شبکه است.

از نظر فیزیکی، LC دارای فرول سرامیکی با قطر 1.25 میلی‌متر است که نصف اندازهٔ فرول کانکتور SC می‌باشد. همین ویژگی باعث شده LC بسیار جمع‌وجورتر باشد و بتوان از آن در پنل‌ها و تجهیزات با تراکم بالا استفاده کرد. مکانیزم اتصال LC مشابه سوکت‌های تلفنی RJ-45 است؛ یعنی از یک قفل فشاری کوچک (latch) استفاده می‌کند که اتصال ایمن و پایدار را تضمین می‌کند. طراحی آن طوری است که با یک حرکت ساده وصل و جدا می‌شود و برای استفاده‌های پرتعداد بسیار مناسب است.

از نظر عملکرد نوری، کانکتور LC نیز مانند SC در نسخه‌های مختلف پولیش PC، UPC و APC عرضه می‌شود. نوع پولیش APC (با زاویه حدود ۸ درجه) برای کاربردهایی با حساسیت بالا نسبت به بازتاب نور استفاده می‌شود، در حالی‌که UPC برای کاربردهای معمول شبکه و دیتاسنتر کافی است. میزان افت اتصال (insertion loss) در LC معمولاً بسیار پایین و در محدوده 0.3 تا 0.1 دسی‌بل است که آن را به گزینه‌ای مطمئن برای ارتباط‌های پرسرعت تبدیل می‌کند.

از نظر کاربرد، LC تقریباً در تمامی تجهیزات مدرن فیبر نوری یافت می‌شود. ماژول‌های نوری SFP، SFP+، QSFP و بسیاری از ترانسیورهای امروزی، اغلب از LC دوبلکس استفاده می‌کنند. دلیل این انتخاب هم فضای محدود روی تجهیزات و نیاز به اتصال‌های پرتراکم در رک‌ها و مراکز داده است. علاوه بر دیتاسنترها، LC در شبکه‌های LAN فیبرنوری و مخابرات نیز به‌طور گسترده به کار گرفته می‌شود.

مزیت‌های کلیدی کانکتور LC شامل اندازه کوچک، تراکم بالای پورت، افت پایین و قابلیت اطمینان بالا است. همین ویژگی‌ها موجب شده که در مقایسه با کانکتورهایی مثل SC یا ST، LC در تجهیزات جدید اولویت داشته باشد. البته این اندازه کوچک باعث می‌شود که نسبت به کانکتورهای بزرگ‌تر کمی حساس‌تر به ضربه یا کشش باشد؛ به همین دلیل استفاده از نگهدارنده‌ها و کاورهای محافظ توصیه می‌شود.

در نهایت، می‌توان گفت کانکتور LC یکی از مهم‌ترین اجزای زیرساخت‌های ارتباطی فیبر نوری مدرن است. چه در دیتاسنترها و چه در شبکه‌های مخابراتی، انتخاب LC به دلیل صرفه‌جویی در فضا، سهولت نصب و کارایی بالا، یک استاندارد عملی به شمار می‌رود. با توجه به روند رشد اینترنت پرسرعت، رایانش ابری و فناوری‌های جدید ارتباطی، نقش کانکتور LC در آینده شبکه‌های فیبر نوری بیش از پیش پررنگ‌تر خواهد شد.

تفاوت کانکتورهای LC و SC چیست؟

ابعاد و اندازه

SC: کانکتور SC بزرگ‌تر است و از فرول سرامیکی با قطر 2.5 میلی‌متر استفاده می‌کند.

LC: کانکتور LC کوچک‌تر است و فرول آن 1.25 میلی‌متر قطر دارد؛ یعنی تقریباً نصف SC.
نتیجه: LC برای محیط‌هایی که تراکم پورت بالاست (مثل دیتاسنترها) بسیار مناسب‌تر است.

۲. مکانیزم اتصال و قفل شدن

SC: از مکانیزم Push-Pull بهره می‌برد؛ یعنی برای وصل و جدا کردن کافی است کانکتور را فشار دهید یا بکشید.

LC: مکانیزم آن شبیه سوکت تلفن (RJ-45) است و با یک زبانه کوچک (latch) قفل می‌شود.
نتیجه: هر دو ساده و سریع هستند، اما LC به دلیل طراحی latch، اتصال محکم‌تری دارد.

تراکم پورت

SC: به دلیل اندازه بزرگ‌تر، فضای بیشتری روی پنل‌ها یا تجهیزات اشغال می‌کند.

LC: به خاطر اندازه کوچک، امکان نصب تعداد بیشتری پورت در فضای محدود را فراهم می‌کند.
نتیجه: دیتاسنترها و تجهیزات مدرن بیشتر از LC استفاده می‌کنند تا ظرفیت بیشتری داشته باشند.

کاربردهای رایج

SC: بیشتر در شبکه‌های قدیمی‌تر، سیستم‌های مخابراتی سنتی و گاهی در تجهیزات CATV استفاده می‌شود.

LC: در تجهیزات مدرن مانند ماژول‌های نوری SFP، SFP+، QSFP و همچنین در مراکز داده و شبکه‌های LAN پرتراکم پرکاربرد است.
نتیجه: SC بیشتر در زیرساخت‌های قدیمی دیده می‌شود، LC در نسل‌های جدید استاندارد شده است.

عملکرد نوری (Insertion Loss & Return Loss)

از نظر تئوری، هر دو کانکتور LC و SC در کیفیت نوری (مانند افت اتصال و بازتاب) تقریباً مشابه عمل می‌کنند.

افت اتصال هر دو حدود 0.1 تا 0.3 دسی‌بل است، مشروط بر اینکه درست نصب و تمیز نگه داشته شوند.

تفاوت اصلی بیشتر در ابعاد و مکانیزم اتصال است تا در عملکرد نوری.

هزینه و در دسترس بودن

SC: به دلیل قدمت بیشتر، هنوز در بسیاری از تجهیزات و زیرساخت‌های قدیمی موجود است و قیمت نسبتاً ارزانی دارد.

LC: در حال حاضر پرکاربردترین کانکتور در تجهیزات مدرن است و به‌طور گسترده در بازار عرضه می‌شود.
نتیجه: هر دو در دسترس هستند، اما LC آینده‌دارتر و استانداردتر محسوب می‌شود.

مزایا و معایب کلی

SC:
نصب آسان و مقاوم
قیمت مناسب
بزرگ و جاگیر
مناسب نبودن برای محیط‌های پرتراکم

LC:
کوچک و جمع‌وجور
مناسب برای دیتاسنترها و تجهیزات جدید
اتصال محکم با latch
کمی حساس‌تر به ضربه یا کشیدگی به دلیل ظرافت طراحی

بیشتر بخوانید: رنگ بندی کابل های فیبر نوری

نحوه انتخاب کانکتورهای فیبر نوری SC و LC:

وقتی صحبت از انتخاب کانکتور فیبر نوری می‌شود، اولین نکته‌ای که باید در نظر گرفت نیاز شبکه و نوع کاربرد است. اگر قصد ارتقاء یا نگهداری شبکه‌های قدیمی‌تر را دارید، احتمالاً تجهیزات شما با کانکتورهای SC سازگارتر خواهند بود. اما اگر با دیتاسنترها، تجهیزات مدرن یا ماژول‌های نوری جدید سروکار دارید، کانکتور LC انتخاب استانداردتر و منطقی‌تری خواهد بود.

نکته دوم، توجه به نوع فیبر نوری (Single-mode یا Multi-mode) است. هر دو کانکتور SC و LC در نسخه‌های سینگل‌مد و مالتی‌مد موجود هستند، اما باید دقت کنید کانکتور انتخابی با نوع کابل و ماژول نوری شما مطابقت داشته باشد. همچنین انتخاب نوع پولیش (UPC یا APC) اهمیت دارد؛ برای کاربردهای عمومی، UPC کافی است اما در لینک‌های حساس به بازتاب، مثل سیستم‌های مخابراتی یا سیگنال‌های آنالوگ، بهتر است APC را انتخاب کنید.

عامل مهم دیگر تراکم پورت و فضای موجود است. در محیط‌هایی مانند دیتاسنتر که تعداد زیادی اتصال باید در یک رک یا پنل کوچک جای بگیرند، کانکتور LC به دلیل اندازه جمع‌وجور بهترین گزینه است. اما اگر محدودیت فضا وجود ندارد یا می‌خواهید از یک کانکتور مقاوم و ساده استفاده کنید، SC می‌تواند انتخاب مطمئن‌تری باشد.

از نظر اقتصادی نیز باید توجه کنید. به طور کلی، کانکتورهای SC معمولاً ارزان‌تر و در بسیاری از بازارها فراوان‌تر هستند. اما با توجه به روند بازار و استاندارد شدن LC در تجهیزات مدرن، سرمایه‌گذاری روی LC منطقی‌تر است، چون در آینده کمتر دچار مشکل ناسازگاری یا کمبود قطعه خواهید شد.

در نهایت، کیفیت ساخت و برند تولیدکننده را فراموش نکنید. یک کانکتور با کیفیت پایین می‌تواند باعث افت سیگنال، بازتاب بالا یا حتی آسیب به فرول فیبر شود. همیشه از برندهای معتبر و فروشندگان قابل اعتماد خرید کنید و به مشخصات فنی مانند Insertion Loss و Return Loss توجه داشته باشید. انتخاب درست کانکتور نه‌تنها پایداری شبکه شما را تضمین می‌کند، بلکه هزینه‌های نگهداری و خرابی‌های احتمالی را نیز کاهش می‌دهد.

کانکتور SC به خاطر سادگی و دوام، بیشتر در نسل‌های قدیمی‌تر شبکه و برخی کاربردهای مخابراتی باقی مانده، در حالی که LC با ابعاد کوچک و امکان افزایش تراکم پورت، به استاندارد غالب در دیتاسنترها و تجهیزات مدرن شبکه تبدیل شده است. از نظر عملکرد نوری تفاوت زیادی ندارند، اما از نظر ابعاد و کاربرد، LC آینده‌دارتر و مناسب‌تر برای شبکه‌های پرسرعت و پرظرفیت امروزی است.