تفاوت MBR و GPT چیست

GPT و MBR نوعی فرمت پارتیشن بندی دیسک هستند. اما اینکه چه تفاوتی با هم دارند موضوع اصلی است که در مقاله تفاوت MBR و GPT چیست می خواهیم به آن بپردازیم. MBR مخفف Master Boot Record است، که اکثر هارد دیسک های قدیمی دارای این فرمت هستند و اطلاعاتشان معمولا در اولین سکتور ذخیره می شوند.

GPT مخفف GUID Partition Table است اطلاعات را در Header GPT ذخیره می کند. برای اینکه داده ها با ورودی MBR همخوانی و سازگاری داشته باشند آن ها را در اولین سکتور دیسک ذخیره می کند. دیسک های MBR از جدول پارتیشن استاندارد BIOS استفاده می کنند.

دیسک های جدول پارتیشن GPT از رابط میان افزار توسعه پذیر یکپارچه UEFI استفاده می کنند. یکی از مزایای دیسک های GPT این است که می توانید بیش از چهار پارتیشن روی هر دیسک داشته باشید. GPT همچنین برای دیسک های بزرگتر از 2 ترابایت مورد نیاز است.

با یک مثال تشریح بهتری داشته باشیم. اگر در حال پیکربندی یک کامپیوتر شخصی هستید، ممکن است از شما پرسیده شود که چگونه می خواهید سیستم عامل خود را نصب کنید؟ MBR  یا GPT؟

تفاوت بین پارتیشن MBR و GPT بسیار ساده است. اما اطلاعات پس زمینه زیادی وجود دارد که به شما کمک می کند تصویر واضح تری در مورد هر نوع جدول پارتیشن و اینکه چه زمانی باید یکی را از دیگری انتخاب کنید به دست آورید. قبل از هرچیز باید بدانید که پارتیشن چیست و اینکه از یک پارتیشن به نوع دیگری آن را ارتقا دهیم یا خیر؟ ما در این مقاله به تمام این سوالات پاسخ خواهیم داد.

در ابتدا می خواهیم بدانیم که پارتیشن چیست؟ پارتیشن یک تقسیم بندی مجازی از هارد دیسک HDD یا درایو جامد SSD است. پارتیشن ها می توانند در اندازه های متفاوت باشند و معمولا عملکرد متفاوتی را نیز انجام می دهند.

مثلا در ویندوز معمولا یک پارتیشن بازیابی کوچک و یک پارتیشن فایل سیستم بزرگ با برچسب C وجود دارد. پارتیشن C چیزی است که اکثر مردم با آن آشنا هستند، زیرا معمولا در آن برنامه های خود را نصب کرده و فایل های مختلف خود را ذخیره می کنند.

در لینوکس معمولا یک پارتیشن ریشه (/)، یکی برای swap که به مدیریت حافظه کمک می کند و یک پارتیشن بزرگ /home وجود دارد. پارتیشن /home شبیه پارتیشن C: در ویندوز است که در آن بیشتر برنامه های خود را نصب کرده و فایل ها را ذخیره می کنید.

اگر کامپیوتر خود را از فروشگاه خریداری کرده اید و سیستم عامل آن قبلا نصب شده، سازنده قبلا از پارتیشن ها مراقبت کرده است. لازم نیست نگران آن ها باشید، مگر اینکه بخواهید کاری مانند بوت دوگانه ویندوز و لینوکس را از همان  HDDو SDD انجام دهید.

حتی اگر خودتان سیستم عامل را نصب می کنید، اغلب نصب کننده پارتیشن ها و اندازه های پارتیشن پیش فرض را پیشنهاد می کنند. که در اکثر مواقع بازهم نیازی به انجام تنظیمات ندارید. اکنون که می دانید پارتیشن چیست می توانیم تفاوت بین MBR و GPT را بررسی کنیم.

معرفی MBR و GPT:

قبل از اینکه بتوانید یک درایو را پارتیشن بندی کنید، باید آن را پیکربندی کنید تا بتوانید از یک جدول یا طرح پارتیشن خاص استفاده کنید. جدول پارتیشن به سیستم عاملی می گویند که پارتیشن ها و داده های درایو را سازماندهی می کند. به عنوان مثال، عکس های بالا جداول پارتیشن در درایو را نشان می دهند و هر پارتیشن جداگانه به صورت یک بلوک مستطیل شکل نشان داده شده است.

دو نوع جدول پارتیشن اصلی وجود دارد: MBR  و GPT

• MBR کمی فضای رزرو شده در ابتدای درایو است که حاوی اطلاعاتی در مورد نحوه سازماندهی پارتیشن ها است. MBR حاوی کدی برای راه اندازی سیستم عامل است و گاهی اوقات به آن Boot Loader نیز می گویند.
• GPT استاندارد جدیدتری است که به تدریج جایگزین MBR می شود. بر خلاف جدول پارتیشن MBR ،GPT اطلاعاتی را در مورد نحوه سازماندهی همه پارتیشن ها و نحوه بوت کردن سیستم عامل در سراسر درایو ذخیره می کند. به این ترتیب اگر یکی از پارتیشن ها پاک یا خراب شده باشد، باز هم امکان راه اندازی و بازیابی برخی از داده ها وجود دارد. اگر کامپیوتر خود را در 5 سال گذشته خریداری کرده اید به احتمال زیاد از جدوال پارتیشن GPT به جای MBR قدیمی استفاده شده است.

مزایای GPT:

GPT یک استاندارد جدید است که به تدریج جایگزین MBR می شود. GPT با UEFI مرتبط است، که بایوس های قدیمی تر را با چیزی مدرن تر جایگزین می کند. GPT به نوبه خود، سیستم پارتیشن بندی قدیمی MBR را با چیزی مدرن تر جایگزین می کند.

این جدول پارتیشن GUID نامیده می شود زیرا هر پارتیشن روی درایو شما یک “شناسه منحصر به فرد جهانی” یا GUID دارد که در حقیقت یک رشته تصادفی طولانی است که هر پارتیشن GPT به عنوان شناسه منحصر به فرد خود دارد. GPT محدودیت های MBR را ندارد و درایوهای مبتنی بر GPT می توانند بسیار بزرگتر باشند واندازه آن نیز به سیستم عامل و سیستم فایل آن بستگی ندارد.

به همین علت می توانند تقریبا تعداد نامحدودی پارتیشن را ایجاد کنند و تنها محدودیت در اینجا سیستم عامل شما خواهد بود. ویندوزاجازه ایجاد 128 پارتیشن را در یک درایو GPT به شما می دهد و برای کارکرد آنها نیازی به ایجاد یک پارتیشن توسعه یافته ندارید.

در دیسک MBR داده های پارتیشن بندی و بوت در یک مکان ذخیره می شوند. اگر این داده ها بازنویسی یا خراب شده باشند، شما با مشکل مواجه می شوید در صورتی که GPT چندین نسخه از این داده ها را در سراسر دیسک ذخیره می کند و بسیار قوی تر است زیرا در صورت خراب شدن داده ها می تواند آنها را بازیابی کند.

GPT مقادیر بررسی افزونگی چرخه ای (CRC) را ذخیره می کند تا بررسی کند که داده های آن دست نخورده هستند. اگر داده ها خراب شده باشند، GPT می تواند متوجه مشکل شود و سعی کند داده های آسیب دیده را از مکان دیگری روی دیسک بازیابی کند.

MBRهیچ راهی برای دانستن اینکه داده هایش خراب شده اند، ندارد و فقط زمانی که فرآیند راه اندازی با شکست مواجه شود یا پارتیشن های درایو ناپدید گردد، متوجه مشکل خواهد شد.

GPT با چه دستگاه هایی سازگاری دارد:

ویندوز فقط می تواند از GPT روی کامیپوترهای مبتنی بر UEFI که دارای نسخه های 64 بیتی ویندوز 7، 8، 10، 11 و Vista هستند درایو را بخواند و از آنها به عنوان داده استفاده کند و آنها نمی توانند بدون UEFI بوت شوند. سایر سیستم عامل های مدرن نیز می توانند از GPT استفاده کنند. لینوکس از GPT پشتیبانی داخلی می کند.

مک های اینتل اپل دیگر از طرح APT اپل استفاده نمی کنند و به جای آن از GPT استفاده می کنند. شما هنگام تنظیم یک درایو از GPT استفاده می کنید که یک استاندارد مدرن تر و قوی تر است و همه کامپیوترها به سمت آن حرکت می کنند. اگر به سازگاری با سیستم های قدیمی نیاز دارید مثلا میخواهید ویندوز را با کامپیوتری که دارای بایوس سنتی است راه اندازی کنید فعلا از MBR استفاده کنید.

بیشتر بخوانید: تفاوت بین ویندوز سرور و لینوکس سرور

تفاوت MBR و GPT چیست:

تفاوت های زیادی بین پارتیشن های MBR و GPT وجود دارد، اما ما در این مقاله به برخی از اصلی ترین تفاوت بین آن ها خواهیم پرداخت.

اول اینکه حداکثر پارتیشن MBR فقط حدود 2 ترابایت است. می توانید از درایوی بزرگتر از 2 ترابایت با MBR استفاده کنید، اما فقط از 2 ترابایت اول در درایو استفاده می شود و بقیه فضای ذخیره سازی درایو هدر خواهد رفت. در مقابل، جدول پارتیشن GPT حداکثر ظرفیت 9.7 زتابایت را ارائه می دهد. 1 زتابایت حدود 1 میلیارد ترابایت است، بنابراین بعید است به این زودی ها فضای شما تمام شود.

در مرحله بعد، جداول پارتیشن MBR می توانند حداکثر 4 پارتیشن مجزا داشته باشند. با این حال، یکی از آن پارتیشن ها را می توان به عنوان یک پارتیشن توسعه یافته پیکربندی کرد، که پارتیشنی است که می تواند به 23 پارتیشن اضافی تقسیم شود. بنابراین حداکثر مطلق تعداد پارتیشن هایی که یک جدول پارتیشن MBR می تواند داشته باشد 26 پارتیشن است.

جداول پارتیشن GPT تا 128 پارتیشن مجزا را امکان پذیر می کند که برای اکثر برنامه های دنیای واقعی کافی باشد. از آنجایی که MBR قدیمی تر است، معمولا با سیستم های قدیمی تر Legacy BIOS جفت می شود، در حالی که GPT در سیستم های جدید UEFI یافت می شود. این به معنی است که پارتیشن MBR سازگاری نرم افزاری و سخت افزاری بهتری دارند، اگرچه GPT در حال پیشرفت است.

GPT مزایای بسیار زیادی دارد اما MBR هنوز هم سازگارترین است و در برخی موارد هم ضروری محسوب می شود، به طور کلی این یک استاندارد تنها برای ویندوز نیست و سایر سیستم های عامل همچون macOS، لینوکس و سایر سیستم عامل ها می توانند از GPT استفاده کنند.

آیا باید MBR را به آیا باید MBR را به GPT ارتقا دهیم؟

اگر یکی از درایوهای شما در حال حاضر از جدول پارتیشن MBR استفاده می کند، ممکن است از خود بپرسید که آیا باید به استاندارد جدیدتر GPT ارتقا دهید.

به طور خلاصه، احتمالا نه. یا به قول روایتی که همیشه شنیده ایم اگر خراب نشد، آن را تعمیر نکنید. خراب کردن بخش MBR درایو بسیار آسان است و راه اندازی مجدد آن غیر ممکن است. سپس باید یک درایو USB بازیابی با ویندوز یا لینوکس ایجاد کنید و سعی کنید MBR را تعمیر کنید یا درایو را کاملا پاک کنید و سیستم عامل را دوباره نصب کنید. اگر بخواهیم بر اساس تجربه بگوئیم ارزش این همه دردسر را ندارد.

با این حال، مواردی وجود دارد که ممکن است ارتقا از MBR به GPT را در نظر بگیرید. مثلا شاید بخواهید درایو خود را به یک درایو بزرگتر از 2 ترابایت ارتقا دهید یا بیش از 26 پارتیشن نیاز دارید. حتی در این موارد باید مطمئن شوید که سخت افزار شما حتی می تواند از جدول پارتیشن GPT و بایوس UEFI پشتیبانی کند.

اگر تحقیقیات انجام داده اید و نتیجه آن مثبت است و می خواهید به GPT بروید، مطمئن شوید که یک نسخه پشتیبان از درایو خود و همه داده های مهم دارید. در بدترین حالت، می توانید بدون نیاز به نصب مجدد همه چیز و از صفر شروع کنید و به عقب برگردید.

بایوس (BIOS) چیست؟

با اینکه این موضوع کمی خارج از محدوده این مقاله است اما برای درک بهتر یکی از تفاوت های اصلی بین پارتیشن های MBR و GPT کمی درباره آن صحبت می کنیم. BIOS مخفف Basic Input/Output System است و روی تراشه مادربرد رایانه ذخیره می شود که در اولین روشن کردن آن اجرا می شود.

BIOS کارهایی مانند پیکربندی صفحه کلید، ماوس و سایر سخت افزارها، تنظیم ساعت سیستم، تست حافظه و .. را انجام می دهد. سپس به دنبال یک درایو می گردد و Boot Loader را روی درایو بارگذاری می کند که یک جدول پارتیشن MBR یا GPT است. معمولا وقتی برای اولین بار کامپیوتر خود را روشن می کنید، یک لوگو از سازنده کامپیوتر یا مادربرد خود می بینید.

اغلب در زیر لوگو پیامی وجود دارد که می گوید کدام کلید را برای پیکربندی بایوس کامپیوتر فشار دهید. این کلید معمولا Escape، Delete یا F2 است، اگرچه بسته به سازنده آن متفاوت است. همان طور که قبلا ذکر کردیم دو نوع اصلی بایوس وجود دارد: Legacy BIOS و UEFI BIOS

تصویری از Legacy BIOS را در بالا مشاهده می کنید.

تصویری از UEFI BIOS را در بالا مشاهده می کنید. Legacy BIOS قدیمی تر هستند و از نظر رابط کاربری ساده هستند و رنگ پس زمینه آن ها سیاه یا آبی است و UEFI مخفف Extensible Firmware Interface است و می توان آن را نوع جدیدی از بایوس دانست. URFI اغلب شامل گرافیکی برای نمایش سرعت فن، دما و سرعت ساعت پردازنده است و گاهی اوقات می توان ان را با ماوس یا trackpad کنترل کرد.

بایوس MBR و GPT:

از آنجایی که MBR یک استاندارد قدیمی است، با سیستم های Legacy BIOS جفت می شود (این بایوس فقط می تواند به درایوهای دارای پارتیشن MBR دسترسی داشته باشند.) این لزوما چیز بدی نیست، زیرا پشتیبانی از Legacy BIOS بهتر است. اما هردو، یکی از بارزترین محدودیت های پارتیشن های MBR این است که فقط می تواند درایوهایی تا 2 ترابایت را مدیریت کند.

 بین MBR و GPT کدام سیستم پارتیشن بندی بهتر است: 

در اکثر مواقع هر کدام از این دو سیستم MBR یا GPT را انتخاب نمایید مشکلی نخواهید داشت. تنها در شرایطی که نیاز به یک پارتیشن بزرگتر از 2 ترابایت داشته باشید، نیاز دارید از GPT استفاده کنید، و یا اینکه می توانید MBR را به GPT تبدیل نمایید.

البته کامپیوترهای نسل جدید که از سیستم UEFI استفاده می نمایند، فقط از GPT پشتیبانی می ­‌کنند. اگر می خواهید از UEFI که بوت سریع‌ تر و امن‌ تری را در اختیار شما قرار می دهد استفاده کنید باید از روش پارتیشن‌ بندی GPT استفاده نمایید.

برای درک بهتر تفاوت بین MBR و GPT به جدول زیر را بررسی کنید: